Is Nederland vol? Is Enschede vol?
Als Geert Wilders weer eens de uitspraak doet ”Nederland is vol”, dan wordt dat meestal afgedaan als populisme. Merkwaardig als je het volgende weet: In de troonrede in 1950 zei koningin Juliana: Nederland is vol. Toen had Nederland 10 miljoen inwoners. Dat herhaalde ze in 1953 nog een keer.
In de jaren 50 werd op school geleerd dat Nederland zou groeien naar 11 miljoen inwoners. Mede door de beperkte werkgelegenheid werd emigratie naar landen als Canada en Nieuw Zeeland enorm gepropageerd en inderdaad hele gezinnen gingen emigreren. Toch groeide de bevolking en zo werd in 1958 de 11 miljoen bereikt. Toen werd er ook weer geroepen: Nederland is vol. Maar ja de werkgelegenheid groeide weer, de roep op arbeidsmigranten was groot en zo kwamen de Spanjaarden, Italianen en Turken naar Nederland en er was een behoorlijk geboorteoverschot. (levend geborenen minus sterfgevallen). Dit resulteerde in 12 miljoen inwoners in 1964.
In 1979 herhaalde Koningin Juliana haar uitspraak en zei ze: Nederland is vol, ten dele overvol. Ze zei hier wat Janmaat niet mocht zeggen. Nederland had inmiddels bijna 14 miljoen inwoners. Vervolgens kwamen er zo elke 10 jaar ongeveer 1 miljoen inwoners bij met als enig verschil een steeds kleiner wordend geboorteoverschot en meer instroom van arbeidsmigranten, buitenlandse studenten en vluchtelingen/asielzoekers.
In 1997 schreef oud-minister-president Jelle Zijlstra: Nederland is vol, vol, vol. In 2003 verscheen er een artikel van Bob Smalhout in de Telegraaf met de kop: Nederland is barstensvol. En in zijn artikel zei hij letterlijk als het gaat over de benodigde landbouwgrond ten behoeve van woningen: “De overheid denkt dit voor elkaar te krijgen door de boerenstand praktisch uit te roeien.”
In 2022 presenteerde Jeroen Pauw een aantal programma’s onder de kop: “Nederland is vol”. Als ondertiteling voor deze programma’s stond: Hebben we de grenzen van onze groei bereikt? Vijftig jaar geleden werden we voor het eerst gewaarschuwd voor de onmogelijkheid om eindeloos te blijven groeien. Toch is ons verlangen naar groei -ook in politiek beleid- nog springlevend, terwijl we steeds nadrukkelijker tegen de grenzen aanlopen. Moeten we onze samenleving radicaal anders vormgeven? En hoe zorgen we ervoor dat de rekening van de eindeloze groei ook eerlijk wordt verdeeld en niet bij één deel van de bevolking terecht komt?
En demograaf Jan Latten, die al jaren bepleit dat de regering zich eens zou moeten uitspreken over al of niet verdere bevolkingsgroei en daar vervolgens haar beleid op zou moeten baseren, gaf onlangs aan dat de strijd om de ruimte nu echt is begonnen.
En afgelopen zondag stelde de Rijksbouwmeester Veenstra dat Amsterdam zou moeten groeien naar 5/6 miljoen inwoners om een rol te kunnen blijven spelen op het wereldtoneel. Hij gaf aan dat het vooral uit verdichting zou moeten komen, maar toch.
Op dit moment staat het geboorteoverschot nagenoeg op nul en komt de groei van de bevolking uitsluitend van arbeidsmigranten en asielzoekers (in combinatie met gezinshereniging). Op 23 januari 2023 stond de teller op 17.822.841 inwoners en volgend jaar halen we de 18 miljoen.
Zoals Jan Latten zei: de strijd om de ruimte is echt begonnen, boeren worden uitgekocht zodat Schiphol kan blijven groeien, Rijkswaterstaat wegen kan aanleggen en Hugo de Jonge woningen kan bouwen. En de boeren zijn de klos? Een crisis? Of is de echte crisis dat de politiek geen uitspraak durft te doen waar we naar toe zouden willen, verdere bevolkingsgroei, stabiliseren van de groei of zelfs krimp van de bevolking. En vervolgens ons beleid te bepalen. Evenzo, waar willen we met Enschede naar toe?
Hoe denkt u er over? Graag uw mening!
