EVT laat de geschiedenis herleven
AlgemeenToneelvereniging Enschedees Vrije Toneel (EVT) bestaat volgend jaar 120 jaar. Vooruitlopend op het jubileum gaat EVT wekelijks een blog publiceren, waarbij aandacht wordt besteed aan EVT en de verdere geschiedenis van Enschede. “We gaan de hele geschiedenis door’’, aldus de woordvoerder van EVT. “In Enschede zijn nog veel dingen te vinden. Zo heeft EVT veel opgetreden in het pand waar nu dansschool Rico Lationo zit.’’
Enschede – Toneelvereniging Enschedees Vrije Toneel is opgericht in 1902. “Als onderdeel van de klassenstrijd’’, zegt de pr-man van EVT, die liever niet met zijn naam in de krant wil. “Het was een vereniging van arbeiders die zich losmaakten van de textielbaronnen. Eén van de oprichters werd ontslagen bij de staking van 1902, Johan Dove. De vereniging is opgericht als sociale toneelvereniging. Het ‘vrije’ verwijst naar één van de stromingen binnen de socialistische beweging. In het begin werden vooral stukken gespeeld van Heijermans. Ze waren begaan met de onderklasse. George Bernard Shaw, ook een socialist, hebben ze ook gespeeld. En Johan Tusveld, een voortrekker van het socialisme. Tusveld ligt begraven op het Boerenkerkhof.’’
Wat in de blogs ook aan bod gaat komen is het verbod van de burgemeester van Enschede op de uitvoering van een toneelstuk van Heijermans in 1935. ‘Verstoring van de openbare orde’, was de reden. “Het was een pacifistisch toneelstuk. Na de oorlog heeft de EVT zich in een wat andere richting ontwikkeld. Wat minder verbonden aan het socialisme. Maar we voelen ons nog steeds vrij.’’
Anno 2021 telt EVT twaalf leden. Nieuwe leden, met toneelervaring, zijn welkom. Omdat de vereniging in de coronaperiode geen toneelstukken kon repeteren en opvoeren, was er tijd om het jubileum voor te bereiden en de geschiedenis te duiken. “Dat heeft nogal wat informatie opgeleverd. We zijn van plan tot aan het jubileum op onze website wekelijks een blog te gaan publiceren met een verhaal over EVT, waarbij we ook aandacht besteden aan de verdere geschiedenis Enschede.’’
Toneel was een wapen tegen de textielfabrikanten. “Maar toneel was ook om onder elkaar te zijn en toneel om het toneel. In de afgelopen 120 jaar is dat allemaal van toepassing op EVT. Vanaf de oprichting heeft iedere generatie toneelspelers invulling gegeven aan de ‘vrijheid’ die bij de vereniging vooropstaat, steeds in de context van de eigen tijd. De geschiedenis van Enschede’s Vrije Toneel is daarom voor een deel ook de geschiedenis van Enschede, van Nederland en van het Nederlandse toneel.’’
In totaal komen er 32 blogs, vanaf september. De onderwerpen? Wat was het lot van de joodse regisseur van EVT in de Tweede Wereldoorlog? Waarom moest Herman Heijermans getuige zijn in een strafzaak tegen EVT? Welke rol speelde EVT bij de (her)oprichting van de Concordia en het Vestzaktheater? Hoe kwam EVT terecht in Litouwen?
door Hans Assink
Voorstelling en tentoonstelling EVT komen in februari 2022