Communist
Daantje Grofsmid woonde in Muntendam, een dorp ten noorden van Veendam. Toen nog een zelfstandige gemeente, maar dat zou niet lang meer duren of Muntendam zou worden opgeslokt door de Parkstad, zoals Veendam zichzelf toen noemde. Veendam bekend van de zoete, zware stanklucht van de aardappelmeelfabrieken, samengeklonterd in de Avebe.
Daantje en echtgenote woonden in het eerste jaren vijftig rijtjeshuis van het dorp en dat was niet voor niks, want Daantje was de ongekroonde koning van Muntendam. Wethouder geweest en raadslid en communist. Communist blijf je, je leven lang en hij was er één, een echte Oostgroningse communist. Uit de generatie van Marcus Bakker en Fré Meis. Gevleugelde woorden in die tijd: “Als ze niet willen, gooien we alles plat” en zeker deze: “Aktie, aktie, aktie". Daantje was aktieleider in de strokarton. Toen ik hem leerde kennen was hij al gepensioneerd. Ik was chef stadsredactie van De Noordooster in Veendam. De Noordooster was een zogenaamd kopblad van de Winschoter Courant. Dat heette zo omdat de editie voor Veendam, die als laatste gedrukt werd, een andere kop op de voorpagina kreeg. Juist de titel De Noordooster. Per dag moesten er twee nieuwspagina`s gevuld worden en dat was niet altijd even gemakkelijk. Zoveel gebeurde er niet in Veendam en directe omgeving. Soms, als het laat geworden was, moest je de laatste kopij zelf naar de hoofdredactie in Winschoten brengen. En dan, midden in de nacht terug naar Margriet in Uithuizen. Ik ga me absoluut niet beklagen, maar ik vraag me wel eens af, waarom ik dit achteraf één van mijn mooiste banen heb gevonden.
En als ik echt geen nieuws had, ging ik naar Daantje. Kopje koffie, plakje koek. Hij op zijn praatstoel, zij aan het breien. Over de burgemeester, over Muntendam, over dikke stinkboeren, dikke directeuren, de elite, de arbeiders, over Moskou en Berlijn en hoe dat bezoek aan Honecker had geholpen. Na die reis hoefde Daantje geen revolutie meer, Muntendam was goed zo. Maar ook hoe trots hij was op Hanneke Jagersma, de eerste CPN-burgemeester in Nederland, benoemd door Vonhoff in Beerta. Hanneke was Statenlid en moest domme dingen van communisten in Oost-Groningen voorkomen en dat lukte wonderwel. Hoe niemand zo gevochten had tegen de Duitsers als zij, de communisten. Maar ze kwamen niet in de regering. De Winschoter Courant bestaat niet meer. Opgegaan in één grote krant van Nieuweschans tot aan Harlingen, het Nieuwsblad van het Noorden; de enige krant die tijdens de oorlog naast De Telegraaf bleef verschijnen onder Duits toezicht weliswaar en na sancties ook na de oorlog mocht verschijnen. De Waarheid, het lijfblad van Daantje, opgericht tijdens de oorlog is al lang failliet gegaan. 1 Mei wordt amper nog gevierd en wie kent de tekst nog van de Internationale? Ik ken er één, maar die woont niet in Oost-Groningen.
Jan Visser