Stuk procederen
De regels rond de bijstand zijn in Enschede maximaal streng! Je krijgt niet eenvoudig een uitkering en als je die krijgt, dan heb je je te houden aan heel wat voorwaarden en plichten. Logisch natuurlijk, want het is gemeenschapsgeld en frauderen mag niet.
Nu staan op de website van 1Twente 26 filmpjes, waarin acteurs en actrices waar gebeurde verhalen vertellen over wat hen is overkomen. Schrijnende verhalen met veel persoonlijk leed. Hoe gaat de gemeente Enschede met haar inwoners om? Je schrikt je rot. Elk filmpje laat de volstrekte willekeur zien van veel leed wat mensen meemaken met de handhavers van de Sociale Dienst. Het komt op mij over alsof alles gedaan wordt om mensen te betrappen op fouten. Sociaal advocaten geven aan dat het merendeel van de mensen niet moedwillig de regels overtreden, ze zijn geen fraudeurs. Soms is het een vergissing, een moeilijke brief die ze niet snappen. Soms hebben ze moeite met lezen. Er is niet een gevoel van verbondenheid of vertrouwen: “We lossen samen dit probleem op.” Nee, geschillen zijn er om uitgevochten te worden en hoe langer het duurt, des te eerder kapt de burger met de zaak. Dan begint wat genoemd wordt “het stuk procederen” van de tegenpartij.
Een gemeente heeft een kantoor vol met juristen en anders huren ze er wel één in. De gemeente gaat altijd in beroep, zijn we weer twee jaar verder. Misschien is de tegenpartij inmiddels wel gek geworden, of heeft zelfmoord gepleegd. Nog een paar trucjes: omdraaien bewijslast (de gemeente beschuldigt je van fraude en jij moet bewijzen dat het niet zo is), geen beschikking afgeven (jouw aanvraag wordt geweigerd, maar ze sturen geen brief met de beslissing, kun jij niet naar de rechter), documenten/dossiers raken zoek (zelfs als je ze zelf brengt en een stempel voor ontvangst krijgt), een aanvraag niet in behandeling nemen (‘Meneer, geen schijn van kans. Bespaar u de moeite.”) en de ultieme oplossing “niks doen” (Wie roept een handhaver ter verantwoording?). De filmpjes geven een duidelijk signaal. Al die tijd zit de inwoner met een financieel zwaard van Damocles boven zijn hoofd. Burgers worden gek van de onzekerheid. De boetes en terugvorderingen bedragen soms honderdduizenden euro’s. Dit alles noemen ze dus “iemand stuk procederen” of “misbruik maken van het recht.” Een ieder die hier aan meedoet, of verantwoordelijk is voor (een deel van) deze werkwijze, zou ontslag moeten krijgen. De huidige portefeuillehouder moet eens een grote schoonmaak houden. Hij is verantwoordelijk en moet hiervan afweten.
Jan Visser