Aantrekkelijk
Wat bepaalt de aantrekkelijkheid van een stad? Zijn dat de nieuwbouwflats, de kantoortorens, het voetbalstadion? Natuurlijk niet. Die aantrekkelijkheid heeft te maken met de sfeer in de stad, met geschiedenis, met verhalen, met mensen. Bezoekers weten waar de sfeer is in Enschede en dat is in het centrum. In het centrum is geleefd en dat kleeft daar aan de stad. Dus zuinig zijn op alles wat sfeer heeft, want afbreken kan gemakkelijker dan opbouwen. Het Batoterrein is zo'n sfeerbepalend element, waarop men alleen maar zuinig hoeft te zijn. Het is architectonisch geen groots bouwwerk, maar haar geschiedenis is van grote waarde als voorbeeld van samenwerking van textielarbeiders en rijke investeerders. Het gebouw wordt zeldzaam genoemd en zoveel zeldzaamheden heeft Enschede niet. In Enschede is veel textielgeschiedenis afgebroken of vernield, maar dit staat er nog. Tegelijkertijd komen er de komende jaren veel nieuwe kantoren, huizen en appartementen bij. Denk maar eens aan het terrein tegenover het oude Wegenerpand, het Wegener pand zelf met een verlengstuk achter het tankstation en bloemenkas, de Zuiderval, de flat bij de rotonde Haaksbergerstraat, de Kop (van de Boulevard), ten noorden van het station, etc. Oh ja, een kleintje nog: het vliegveld. Er zijn nu zoveel mogelijkheden voor nieuwbouw; spaar de sfeer bepalende elementen van het cultureel erfgoed en zorg voor eenheid in de nieuwbouw. Even een voorbeeld; de nieuwbouw in Roombeek langs de busbaan, allemaal verschillende woningen en toch een eenheid. Misschien is dat wel het aantrekkelijke van Enschede. Enschede is nog lang niet af en door de vuurwerkramp is de uitdaging van nieuwbouw alleen maar groter geworden. Waar Enschede de ruimte heeft kan met gezond verstand en een architectonische visie een nieuwe stad ingevuld worden. En met gezond verstand, gevoel en liefde voor de stad kunnen oude stadsdelen worden opgeknapt en de sfeer in de stad worden verhoogd. Wat Enschede de nek omdraait op de lange termijn is de onverschilligheid en de angst voor het verleden. Angst voor het textielverleden met als stigma's de sigaarrokende, kapitalistische textielbaron en de arme, onder vreselijke omstandigheden levende textielarbeider. Maar er zijn meer geheimen uit het verleden die opgelost moeten worden. En ik durf nauwelijks het V-woord te typen; de v van vuurwerkramp. Die moet een plaatsje krijgen in de geschiedenis van Enschede. Het is nu nog een trauma. Een open wond voor alle Enschede"ers, die in de stad wonen, of hier gewoond hebben. Maar vooral voor de slachtoffers, familie, vrienden en kennissen. Ik voorspel dat de belangstelling voor alles wat met de ramp te maken heeft zal toenemen en dat de behoefte aan een vaste plek voor de herdenking van de Vuurwerkramp ook alleen maar zal groeien. Maar wat bepaalt nu de aantrekkelijkheid van een stad? Ik vertel het u: "De sfeer, vermenigvuldigt met het aantal kilometers, dat je moet rijden om er te komen en gedeeld door het aantal concurrerende steden in de omgeving."
Jan Visser