100 Jaar
Vroeger leerde je twee dingen over Twente: textiel en zout. Textiel is er niet meer, zout nog wel. Al honderd jaar haalt AkzoNobel zout uit de Twentse bodem, en de productie wordt opgevoerd. De komende jaren meer dan ooit tevoren. Vorig jaar 2,6 miljard kilogram en in 2030 moet dat 3 miljard kilo per jaar zijn. Tot nu toe hoorde je niet zoveel over de Akzo-plannen, maar er is een nieuw product met een geweldig perspectief; waterstofgas, de schone energiebron van de toekomst. Strooizout en tafelzout zijn bijproducten, maar goed voor de profilering en naamsbekendheid van de fabriek. Maar het gaat om de chemische producten, zoals chloor en waterstofgas, en om medische producten. Er komt een nieuwe waterstoffabriek in Delfzijl.
Akzo probeert niet alleen naamsbekendheid te krijgen, maar ook het imago op te vijzelen. Ze profileert zich op het gebied van de duurzaamheid en alternatieve energie. Dat komt veel bestuurders goed uit, want de geluiden over lekkages, kapotte installaties en bodemverontreiniging dreigden de bedrijfscommuniqué te overstemmen. Nu kan deze kritiek onschadelijk worden gemaakt door te wijzen op al die mooie duurzaamheidsprojecten op gebieden als zonne-energie en aardwarmte. Speelgoed voor topbestuurders en topmanagers, terwijl de behoefte aan een goed saneringsplan van verontreinigde Twentse bodems groter is. Of een plan voor veilige cavernes, zodat we niet bang hoeven te zijn voor instortingen en toestanden als in Groningen. Of een plan voor de afwikkeling van eventuele schade als gevolg van de zoutwinning. En wat gebeurt er als de zoutwinning helemaal wordt stilgezet? Is er al een begin gemaakt met een reserveringsfonds, of lopen we risico dat een bedrijfsonderdeel bij overname failliet wordt verklaard met afkoop van verantwoordelijkheden en schulden?
Je verwacht dat de lokale bestuurders daar bovenop zouden zitten, maar je merkt er weinig van. Enkele kleine partijen daar gelaten. De echte macht ligt ook in Twente bij de grootindustriëlen. Alleen het rijk doet er iets tegen en heeft Akzo aangeschreven en het verscherpt toezicht gehandhaafd. En dat is wel nodig, want het Twents belang van en in Akzo wordt steeds groter. Niet alleen nieuwe producten bieden economisch gezien nieuwe mogelijkheden voor het bedrijf, ook het grondgebied waar zout gewonnen wordt, wordt uitgebreid. Akzo investeert in Twente en dat betekent dat dit bedrijf nog jarenlang werk en vervuiling met zich meebrengt. Typisch iets voor een sterk regiobestuur. Maar daar hoor je ook weinig van, zeker op dit gebied. Op lokaal niveau ligt het initiatief bij de provincie, maar dat is ook pappen en nathouden. Hier ligt wel een opdracht voor nieuwe gemeenteraden en colleges van B. en W. Twente kan niet zonder Akzo, Akzo kan niet zonder Twente, maar het is wel een verstandshuwelijk, terwijl het een liefdesverhaal zou moeten zijn met aandacht voor de gezamenlijke geschiedenis. Al meer dan 100 jaar.
Jan Visser