Nieuwe melodieën op de speeltrommel
AlgemeenStadsbeiaardier Esther Schopman heeft er twee composities bij die vanuit de Grote Kerk op de Oude Markt te horen zijn, van Domien Verbeek en Luuk van Ewijk, alias LUVANE.
Enschede - Normaal gesproken worden liedjes die het automatisch speelwerk van de Grote Kerk laat horen door de stadsbeiaardier bewerkt of bedacht, maar sinds 2019 doet de stadsbeiaardier van Enschede in september/oktober een oproep aan mensen die in Enschede wonen, werken of studeren om een eigen compositie in te zenden.
Als daar iets moois tussen zit, wordt die op de kwart-over positie op de speeltrommel gezet. Dit jaar zijn er zelfs twee winnaars: Domien Verbeek en Luuk van Ewijk.
Alle ingezonden composities zijn na ontvangst anoniem gemaakt en door de stadsbeiaardier van Enschede en nog een tweede beiaardier beluisterd en bekeken. Daarna zijn de inzendingen gezamenlijk besproken en zo kwamen er twee winnaars uit de bus. Esther Schopman: “Ik kon niet kiezen, ze zijn heel verschillend en allebei bijzonder. Daarom heb ik uiteindelijk besloten om ze allebei een plekje op de speeltrommel te geven.”
De eerste compositie die opviel, is van de 17-jarige Domien Verbeek. Deze begint met een overmatige kwart, een verwijzing naar de positie op de speeltrommel waarvoor hij zijn compositie schreef. Domien: “Een dissonante samenklank als eerste tonen klinkt misschien niet erg uitnodigend, maar het stukje eindigt in een mooi akkoord.”
En zo is het, stelt Esther: “Die overmatige kwart klinkt spannend, net als de rest van Domien’s compositie! Een bijzonder en optimistisch einde ook”, aldus de stadsbeiaardier. “Domien had zijn stuk in de toonsoort Fis geschreven. Helaas kan de speeltrommel in de bassen geen verhoogde noten afspelen, waardoor ik de compositie heb moeten transponeren naar toonsoort A. Verder heb ik niets hoeven veranderen aan zijn inzending.”
Domien studeert op dit moment Filosofie aan de Universiteit van Utrecht. Daarvoor was hij leerling van Het Stedelijk Lyceum, locatie Kottenpark. Volgend jaar hoopt hij zijn studie te combineren met een studie piano aan het conservatorium.
De tweede compositie die eruit sprong is van cartoonist en componist Luuk van Ewijk.
Hij noemde het Minor Revision, vanwege het akkoordenschema dat hij toepaste. “Klokken hebben een kleine terts als boventoon. Ik wou het stukje zo zuiver mogelijk laten klinken en heb daarom alleen mineurakkoorden gebruikt.” Ook is het een knipoog naar het publicatieproces in de academische wereld, waar Luuk als informatiespecialist werkt. “Als je een wetenschappelijk artikel indient bij een tijdschrift en je wordt gevraagd om daar nog iets aan te verbeteren, dan noemen ze dat vaak ‘minor revision’. Mijn lot lag na het indienen van mijn stukje ook in handen van een kritische redacteur... de stadsbeiaardier.”
Esther: “Deze inzending heeft een off-beat: het accent ligt niet op, maar na de tel. Daardoor klinkt het anders dan andere speelautomaat-wijsjes en het is ook nog eens een melodie waar je vrolijk van wordt.”
Dat bleek precies de bedoeling van LUVANE. Hij hoopt dat het winkelend en drinkend publiek de neiging krijgt om te dansen als ze zijn compositie horen.
Het automatisch speelwerk is in 1951 geplaatst in de toren van de Grote Kerk. “Sommigen denken dat ik elk kwartier naar boven ren om een kort melodietje te spelen. Gelukkig is dat niet nodig,” vertelt Esther. “Bijna alle carillons in de ‘lage landen’ hebben naast een handspel ook een automatisch spel. Al in de 16e eeuw werd daarvoor een speeltrommel ontworpen: een grote cilinder met rondom verticale sporen met gaten erin.’’
